Tìm hiểu các bệnh thường gặp ở người già và cách phòng tránh

Tìm hiểu các bệnh thường gặp ở người già và cách phòng tránh. Người già là nhóm đối tượng dễ mắc phải nhiều vấn đề sức khỏe do quá trình lão hóa tự nhiên. Với tốc độ già hóa dân số tăng nhanh tại Việt Nam, việc hiểu rõ các bệnh lý phổ biến ở người cao tuổi và cách phòng ngừa hiệu quả là điều cần thiết.

Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện sớm các bệnh thường gặp như tim mạch, tiểu đường, xương khớp, sa sút trí tuệ,… kèm theo các biện pháp phòng tránh đơn giản mà hiệu quả. Đây là kiến thức quan trọng cho cả người cao tuổi lẫn người thân đang chăm sóc họ.

1. Thực trạng sức khỏe người già tại Việt Nam

1.1 Sự gia tăng dân số già và hệ lụy về y tế

Việt Nam hiện đã bước vào giai đoạn già hóa dân số, với khoảng 12% dân số trên 60 tuổi. Theo Tổng cục Thống kê, đến năm 2030, tỉ lệ này có thể vượt 20%. Điều này tạo áp lực lớn lên hệ thống y tế.

Càng lớn tuổi, người già càng dễ mắc các bệnh mãn tính không lây như tim mạch, huyết áp cao, tiểu đường, thoái hóa khớp… Các bệnh này diễn tiến âm thầm nhưng để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được kiểm soát tốt.

Đặc biệt, người già thường có sức đề kháng yếu, khiến họ dễ bị nhiễm trùng, bệnh hô hấp và biến chứng sau điều trị. Do đó, cần chủ động theo dõi và phòng ngừa từ sớm.

1.2 Tâm lý chủ quan và thiếu chăm sóc đúng cách

Một vấn đề lớn là người già thường coi nhẹ các triệu chứng bệnh. Họ dễ cho rằng đó là “quy luật tuổi già” và không cần can thiệp. Tâm lý ngại đi khám cũng khiến bệnh dễ phát hiện muộn.

Ngoài ra, nhiều gia đình còn thiếu kiến thức chăm sóc đúng cách, dẫn đến việc cho uống thuốc sai cách, bỏ qua chế độ ăn, hoặc không tập luyện phù hợp. Đây là nguyên nhân khiến bệnh chuyển nặng hoặc tái phát nhiều lần.

Việc nâng cao nhận thức chăm sóc sức khỏe người già cần được thực hiện đồng bộ trong cả cộng đồng.

1.3 Vai trò quan trọng của phòng bệnh hơn chữa bệnh

Phòng bệnh luôn là giải pháp tối ưu, đặc biệt đối với nhóm người cao tuổi. Bằng việc thay đổi lối sống, dinh dưỡng hợp lý, kiểm tra sức khỏe định kỳ và vận động phù hợp, người già có thể kéo dài tuổi thọ và sống khỏe mạnh hơn.

Thực tế, nhiều bệnh lý ở người già như tiểu đường, thoái hóa khớp, suy giảm trí nhớ… hoàn toàn có thể kiểm soát nếu có biện pháp phòng ngừa từ sớm. Do đó, chăm sóc chủ động là điều không thể xem nhẹ.

Xem thêm:
Giúp việc chăm người già
Tìm người chăm người già
Giúp việc chăm người bệnh

2. Các bệnh lý tim mạch thường gặp ở người già

2.1 Huyết áp cao và nguy cơ đột quỵ

Cao huyết áp là bệnh lý phổ biến nhất ở người già, ảnh hưởng đến hơn 60% người từ 60 tuổi trở lên. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tai biến mạch máu não và suy tim.

Bệnh tiến triển âm thầm, thường không có triệu chứng rõ ràng. Nhiều người chỉ phát hiện khi đã có biến chứng nặng như đau ngực, mệt mỏi kéo dài, chóng mặt, hoa mắt, thậm chí đột quỵ.

Phòng tránh bằng cách đo huyết áp thường xuyên, ăn ít muối, kiểm soát cân nặng, vận động nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe… Cần dùng thuốc đúng theo chỉ định bác sĩ và tái khám định kỳ.

2.2 Rối loạn mỡ máu và xơ vữa động mạch

Người già có nguy cơ rối loạn lipid máu cao, đặc biệt là tăng cholesterol xấu (LDL) và giảm cholesterol tốt (HDL). Điều này khiến mạch máu dễ bị xơ vữa, làm hẹp lòng mạch, dẫn đến thiếu máu cơ tim và đột quỵ.

Đây là nguyên nhân chính gây tử vong ở người cao tuổi trên toàn cầu. Việc ăn nhiều chất béo, ít vận động là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới tình trạng này.

Cách phòng tránh gồm giảm thực phẩm chiên rán, nội tạng, tăng rau xanh và cá. Kiểm tra định kỳ các chỉ số lipid máu cũng giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

2.3 Suy tim – hậu quả nguy hiểm nếu không kiểm soát tốt

Suy tim là tình trạng tim không bơm đủ máu để nuôi cơ thể, gây khó thở, mệt mỏi, phù chân và chóng mặt. Ở người già, suy tim thường là hậu quả của huyết áp cao, nhồi máu cơ tim hoặc tiểu đường kéo dài.

Triệu chứng thường dễ bị nhầm với sự “già yếu” thông thường nên dễ bị bỏ qua. Nếu không điều trị đúng, người bệnh có thể nhanh chóng suy kiệt, giảm chất lượng cuộc sống nghiêm trọng.

Điều trị cần kết hợp thuốc, dinh dưỡng ít muối, kiểm soát nước uống và luyện tập hằng ngày dưới sự giám sát y tế.

Xem thêm:
Giúp việc chăm sóc người cao tuổi
Giúp việc tại Hà Nội
Tìm giúp việc chăm người bệnh

3. Các bệnh về xương khớp ở người già

3.1 Thoái hóa khớp và viêm khớp mạn tính

Thoái hóa khớp là tình trạng phổ biến nhất ở người già, đặc biệt là vùng gối, cổ tay, cột sống. Do sụn khớp bị bào mòn theo thời gian, các đầu xương va chạm trực tiếp gây đau nhức, hạn chế vận động.

Triệu chứng điển hình bao gồm: đau khớp khi vận động, cứng khớp vào buổi sáng, có tiếng lạo xạo khi di chuyển. Viêm khớp mạn tính cũng có thể gây sưng nóng, đỏ đau tại khớp, đặc biệt vào thời tiết lạnh.

Để phòng ngừa, người cao tuổi cần duy trì vận động nhẹ nhàng hằng ngày như yoga, đi bộ, tránh tăng cân quá mức. Dinh dưỡng cần bổ sung canxi, omega-3, vitamin D để hỗ trợ xương chắc khỏe.

3.2 Loãng xương và nguy cơ gãy xương

Loãng xương là “sát thủ thầm lặng” vì không gây đau rõ rệt nhưng lại làm xương yếu, giòn và dễ gãy. Chỉ cần một cú ngã nhẹ, người già có thể gãy cổ xương đùi, cột sống, tay chân… và mất khả năng vận động lâu dài.

Nguyên nhân là do quá trình lão hóa khiến mật độ xương giảm, kết hợp với chế độ ăn thiếu canxi, ít nắng và ít vận động. Phụ nữ sau mãn kinh là đối tượng dễ bị nhất.

Phòng tránh cần tầm soát mật độ xương định kỳ từ 60 tuổi, ăn thực phẩm giàu canxi như sữa, hải sản, đậu phụ. Ngoài ra, cần phơi nắng sáng 15 phút mỗi ngày và vận động đều đặn.

3.3 Gout – bệnh lý “giàu hóa” phổ biến

Gout là bệnh do rối loạn chuyển hóa axit uric, khiến tinh thể muối urat lắng đọng ở khớp, gây sưng đau dữ dội. Người già ăn nhiều thịt đỏ, hải sản, uống bia rượu dễ mắc gout.

Cơn gout cấp khiến khớp sưng nóng, đỏ, đau dữ dội, thường gặp ở ngón chân cái, cổ chân. Nếu không kiểm soát, bệnh chuyển mạn và gây biến dạng khớp, tổn thương thận.

Phòng bệnh bằng cách hạn chế đồ ăn giàu purin, kiêng bia rượu, uống đủ nước và kiểm tra axit uric thường xuyên.

Xem thêm:
Giúp việc chăm người già
Tìm người giúp việc nhà
Người giúp việc

4. Các bệnh lý thần kinh và trí nhớ

4.1 Sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer

Sa sút trí tuệ ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ, tư duy và hành vi, thường gặp nhất là Alzheimer – chiếm đến 60-80% các ca. Đây là bệnh tiến triển, chưa có thuốc chữa khỏi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Người bệnh dần quên tên người thân, đồ vật quen thuộc, mất định hướng, hoang tưởng. Sau đó mất khả năng giao tiếp, kiểm soát hành vi, thậm chí là đi lại, ăn uống.

Phòng tránh bằng cách giữ não bộ hoạt động như đọc sách, chơi cờ, học kỹ năng mới. Duy trì chế độ ăn Địa Trung Hải nhiều rau củ, cá và dầu ô liu giúp giảm nguy cơ đến 35%.

4.2 Parkinson – rối loạn vận động tiến triển

Parkinson là bệnh thần kinh mạn tính gây run tay chân, chậm chạp, cứng cơ và mất thăng bằng. Bệnh ảnh hưởng nhiều đến khả năng tự chăm sóc của người cao tuổi.

Triệu chứng ban đầu thường không rõ ràng, dễ nhầm với sự lão hóa bình thường. Tuy nhiên, theo thời gian người bệnh gặp khó khăn khi đi lại, nói chuyện, viết chữ nhỏ, nét run rẩy.

Điều trị chủ yếu bằng thuốc giúp cải thiện triệu chứng. Vận động trị liệu, vật lý trị liệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng.

4.3 Trầm cảm và rối loạn lo âu

Người cao tuổi dễ mắc trầm cảm nhưng thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với suy giảm thể chất. Nguyên nhân do mất người thân, bệnh tật kéo dài, cô đơn hoặc giảm vai trò trong gia đình.

Biểu hiện là chán ăn, mất ngủ, ít nói, buồn bã kéo dài, mất hứng thú với mọi việc. Nếu không phát hiện sớm, người bệnh có thể rơi vào tình trạng suy kiệt hoặc có ý định tiêu cực.

Gia đình cần quan tâm, chia sẻ, khuyến khích tham gia sinh hoạt cộng đồng, đồng thời hỗ trợ điều trị tâm lý và thuốc khi cần.

Xem thêm:
Công ty giúp việc uy tín
Trung tâm giúp việc
Tìm người giúp việc

5. Bệnh tiểu đường ở người già và cách phòng tránh

5.1 Nguy cơ tiểu đường tuýp 2 ở người cao tuổi

Tiểu đường tuýp 2 là một trong những bệnh mạn tính phổ biến ở người cao tuổi. Theo thống kê của Hội Nội tiết và Đái tháo đường Việt Nam, có tới 60% người mắc tiểu đường trên 60 tuổi. Nguy cơ cao đến từ chế độ ăn nhiều tinh bột, ít vận động và tình trạng kháng insulin tăng theo tuổi tác.

Triệu chứng thường gặp gồm: khát nước, tiểu nhiều lần, mệt mỏi, giảm cân không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, ở người già, các triệu chứng này có thể mờ nhạt nên bệnh dễ bị bỏ qua.

Việc phát hiện muộn dẫn đến biến chứng nguy hiểm như suy thận, bệnh tim mạch, tổn thương thần kinh và mất thị lực. Do đó, cần tầm soát định kỳ đường huyết từ tuổi 50 trở đi.

5.2 Chế độ ăn uống kiểm soát đường huyết hiệu quả

Chế độ ăn là yếu tố then chốt trong kiểm soát và phòng ngừa tiểu đường ở người già. Ưu tiên thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp như gạo lứt, khoai lang, đậu xanh, rau xanh và trái cây ít đường.

Hạn chế đường tinh luyện, bánh kẹo, nước ngọt, thức ăn nhanh. Tránh ăn quá nhiều tinh bột trong một bữa. Chia nhỏ khẩu phần thành 4-5 bữa/ngày giúp giữ đường huyết ổn định hơn.

Bổ sung các chất xơ hòa tan, vitamin nhóm B, magie giúp cải thiện khả năng kiểm soát đường huyết. Luôn theo dõi chỉ số đường huyết và HbA1C theo hướng dẫn của bác sĩ.

5.3 Tập luyện đều đặn – chìa khóa kiểm soát bệnh

Vận động nhẹ nhàng mỗi ngày từ 30 đến 60 phút có thể giúp cải thiện độ nhạy insulin, hỗ trợ kiểm soát đường huyết và tăng cường sức khỏe tổng thể. Người già nên chọn các hình thức nhẹ như đi bộ nhanh, dưỡng sinh, đạp xe, bơi lội.

Việc duy trì vận động đều đặn không chỉ giúp phòng tiểu đường mà còn giảm nguy cơ biến chứng như mạch vành, tăng huyết áp và béo phì.

Kết hợp với lối sống lành mạnh, bỏ thuốc lá, ngủ đủ giấc sẽ mang lại hiệu quả kiểm soát bệnh tốt hơn.

Xem thêm:
Tìm người chăm người bệnh
Cần tìm giúp việc gấp
Giúp việc Hà Nội

6. Các bệnh về đường hô hấp và hệ miễn dịch

6.1 Viêm phổi và viêm phế quản

Người già thường có phổi và hệ miễn dịch suy yếu, nên dễ mắc các bệnh đường hô hấp như viêm phổi, viêm phế quản, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi đột ngột.

Viêm phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người trên 65 tuổi tại Việt Nam. Triệu chứng gồm ho kéo dài, sốt, tức ngực, khó thở, mệt mỏi. Nếu không điều trị kịp thời có thể gây suy hô hấp.

Để phòng bệnh, cần giữ ấm khi trời lạnh, tiêm vắc xin phòng cúm và phế cầu. Ngoài ra, cần tăng cường đề kháng bằng ăn uống đủ chất, uống nước ấm, hạn chế khói thuốc và không khí ô nhiễm.

6.2 Hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

COPD và hen là hai bệnh mãn tính phổ biến khác ở người già, gây khó thở, ho dai dẳng, khò khè và nặng ngực. Nguyên nhân chính là do tiếp xúc lâu dài với khói bụi, thuốc lá, khí độc hại.

Bệnh tiến triển âm thầm, dễ gây suy hô hấp và biến chứng tim mạch. Người cao tuổi cần được điều trị duy trì bằng thuốc giãn phế quản, khí dung và liệu pháp oxy khi cần thiết.

Phòng tránh bằng cách sống trong môi trường sạch, tránh hút thuốc lá chủ động và thụ động, đồng thời duy trì luyện tập hô hấp đúng cách.

6.3 Cách tăng cường miễn dịch ở người cao tuổi

Miễn dịch suy giảm là nguyên nhân khiến người già dễ nhiễm bệnh. Các biện pháp tăng cường miễn dịch gồm: ngủ đủ giấc (7-8h/ngày), ăn nhiều trái cây, rau củ tươi, hạn chế đường và rượu bia.

Bổ sung vitamin C, kẽm, selen từ thực phẩm tự nhiên hoặc thực phẩm chức năng theo chỉ định bác sĩ. Ngoài ra, giữ tinh thần lạc quan và tập thể dục điều độ cũng giúp miễn dịch mạnh hơn.

Việc khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm và theo dõi các bệnh tiềm ẩn, tăng khả năng phòng tránh biến chứng nguy hiểm.

Xem thêm:
Giúp việc gia đình
Giúp việc chuyên nghiệp
Người giúp việc chăm người cao tuổi